Filmclub Cool as ice

In de film Cool as Ice berijdt rapper Vanilla Ice een kanariegele Suzuki, met een stroomlijn die zoveel mogelijk metaal aan het oog probeert te onttrekken. De film zit vol met de dingen die de jaren negentig zo leuk maakten en zal vertedering opwekken bij de patatgeneratie (1970-1985). Misschien is het tijd dat babyboomers en de generatie X eindelijk ook eens oog krijgen voor de charmes van dat decennium.

• Lees dit hele artikel inclusief de foto’s in ons digimagazine

Verfoeid
1991, dat was Nirvana, Guns N’ Roses, house, gangsta rap en… Vanilla Ice! Vanilla Ice (1967) stond als eerste rapper in de VS nummer één in de Billboard Hot 100. Ook in Nederland behaalde zijn single Ice Ice Baby in 1991 de eerste plaats in de Top 40. Toch – of misschien juist daarom – is Vanilla Ice altijd verfoeid door de meeste hiphop-liefhebbers. Vanilla Ice is zo’n artiest die iedereen ‘loves to hate’. Met zijn vierkante kapsel, zijn foute trainingspak, zijn stoere maniertjes. In 1991 kwam ‘Cool as Ice’ in roulatie. De critici maakten de film – geheel naar verwachting – af.

Nep-Harley’s
Na 21 afleveringen van Filmclub is Cool as Ice de eerste film uit de jaren negentig die ik bespreek. De verklaring ligt voor de hand. Onlangs heeft de redactie besloten meer aandacht te besteden aan zogeheten ‘young timers’, motoren die tussen de 15 en 25 jaar oud zijn. Ik moet open kaart spelen. Ik ben een groot fan van alles dat uit mijn prille jeugd stamt. De muziek, de mode, de films, de motoren. Zelfs de onmiskenbaar smakeloze en mislukte zaken uit de jaren zestig vind ik ‘mieters’. Ook de eigenaardigheden uit de jaren zeventig en tachtig bekijk ik met een verhoogde gevoeligheid. Ik vind ze ‘heftig’ of juist tenenkrommend. Zonder middenweg. Een overblijfsel van de fase waarin ik mijn eigen, aanvankelijk nog onverbiddelijke smaak ontwikkelde. Mijn terugblikken op de jaren negentig is vrij van nostalgie. De hoogtepunten uit die jaren koester ik, maar veel muziek, films en motorfietsen zijn zonder de vertekening van het jeugdsentiment domweg suf of achterhaald.

1991, dat was inline-skates, Teenage Mutant Ninja Turtles, Baywatch, GTST, XTC-pilletjes, Japanse nep-Harley’s en trainingspakken en motorfietsen in schreeuwende kleuren. Ook de jaren negentig hebben inmiddels een schare zwijmelende fans voortgebracht. Er zullen jongere lezers zijn die met evenveel vertedering naar Cool as Ice kijken als ik naar – pak ‘m beet – Help van The Beatles, Cha Cha van Herman Brood of Spetters van Paul Verhoeven.

Paringsdans
Vanilla Ice (echte naam: Robert Van Winkle) speelt de rapper Johnny Van Owen. Johnny en zijn crew trekken op de motor door de VS en vertonen hun kunsten met microfoon en draaitafel, gecombineerd met breakdance. Vanwege pech met één van de motoren belanden ze bij een garage, uitgebaat door een bejaard echtpaar. Het tweetal weet zich niet goed raad met de moderne techniek en demonteert de in wespenkleuren geschilderde Kawasaki GPX750 tot het kleinste onderdeel. De rapcrew zit daarom noodgedwongen vast in het provinciestadje. Een klassiek gegeven, dat ook centraal staat in de archetypische bikerfilm The Wilde One (1953) met Marlon Brando.

Tijdens een motorritje in de omgeving ziet Johnny een meisje te paard. Hij springt met zijn Suzuki GSX-R over een hek en brengt het meisje ten val. In de dagen die volgen, bezwijkt het mooie VWO-tutje voor de charmes van de stadse bink. Kathy leert Johnny paardrijden en hij leert haar motorrijden. In de woestijn voert het stel een soort paringsdans uit op Johnny’s motor. Bij ondergaande zon.

Kathy’s vader, een oud-politieman, heeft ooit twee corrupte collega’s aangeven. Na jaren komen de twee wraak nemen. Kathy’s vader denkt dat haar nieuwe vriendje een handlanger is van de schurken. Als die Kathy’s broertje ontvoeren, kunnen Johnny en zijn zwarte hiphopvrienden laten zien wat ze echt waard zijn. Met behulp van hun motoren gaan ze de strijd aan met de ontvoerders.

De Japanse motoren in de film zijn karakteristiek voor de vroege jaren negentig. Vanaf 1986 kwamen er steeds meer motoren op de markt die standaard waren uitgerust met een stroomlijn. Voordien kocht je een kuipje als accessoire. De nieuwe stroomlijn uit de fabriek probeerden zoveel mogelijk metaal aan het oog te onttrekken. Tegenstanders van het verhullende plastic spraken spottend van ‘tupperware’. Van Winkle zit in Cool as Ice zichtbaar vertrouwd op zijn Suzuki. In het echte leven liefhebbert hij wat in de motorcross. Op Yamaha. En daarvan heeft hij er natuurlijk niet één, maar gelijk twintig.

Petje achterstevoren
Het moge duidelijk zijn: Vanilla Ice is geen Marlon Brando. Hij kreeg voor zijn rol de Razzie Award als slechtste acteur van 1991. Maar huilen met de wolven in het bos is te makkelijk. De verbetenheid waarmee Vanilla Ice in zijn tijd is afgebrand doet vermoeden dat er sprake was van omgekeerd racisme. De man kon niet deugen omdat hij als blanke goede sier maakte met Afro-Amerikaanse cultuur. Pas met de doorbraak van Eminem in de VS en Extince en Brainpower in Nederland drong algemeen het besef door dat hiphop juist culturele en raciale verschillen overbrugt. Net als rock ’n roll dat vier decennia jaar eerder had gedaan.

Het geslaagde huwelijk tussen rock ’n roll en motorrijden werd in mei 1956 ingezegend door Elvis Presley, toen hij op de omslag van het maandblad The Enthusiast poseerde op zijn nieuwe Harley-Davidson KH. Vervolgens reed Elvis in vier van zijn films op een motor. Gene Vincent, Bob Dylan, Steppenwolf en Easy Rider namen de fakkel over. P!nk en The Arctic Monkeys houden momenteel de traditie in ere. De link tussen hiphop en motorrijden werd in 1991 ingeluid door Vanilla Ice. Vele motorrijdende rappers zouden volgen: Dr. Dre, Puff Daddy, 50 Cent, Wyclef Jean, Jay-Z en Pharrell Williams. Cool as Ice kreeg als ‘urban’ motorfilm navolging van Biker Boyz (2003), waarin straatraces centraal staan.

Op de internationale filmwebsite IMDB is Vanilla Ice nog altijd het mikpunt van blinde haat. Cool as Ice krijgt van de IMDB-bezoekers een zware onvoldoende (2,9). Eén commentaar springt eruit: “Don’t believe the hype – dit is een fantastische film. Hij zit vol met de dingen die de vroege jaren negentig zo leuk maakten – neon-kleuren, honkbalpetjes achterstevoren en hippe zinnetjes als ‘sex me up!’. Helaas lijkt niemand de nineties zo te verafgoden als ik. Alsjeblieft, schuif je vooroordelen opzij en omhels het decennium.” Hij of zij heeft gelijk: Vanilla Ice is helemaal niet zo’n beroerde rapper en een ‘pretty damn amazing dancer’. Bovendien bevat de film mooie beelden van motorritjes door het Californische landschap. Ik zal voortaan mijn ogen open houden voor andere culturele hoogstandjes uit de jaren negentig.